Dobro dynamitu 🧨

Czytając post mojej koleżanki Emilki Pawlik (link: Wisława Szymborska), pomyślałam, iż można zgłębić temat Nobla. Co to właściwie jest? Skąd pochodzi nazwa? Kto zasługuje na tę zacną nagrodę? I jakie mamy jej rodzaje?

Alfred Nobel żył w latach 1833-1896. Był wybitnym chemikiem, wynalazcą, inżynierem, biznesmenem i filantropem. Na swoim koncie miał mnóstwo patentów, lecz najbardziej znanym jest dynamit, który początkowo miał być wykorzystywany w celach gospodarczych. Niestety ludzie źle zrozumieli to odkrycie. Widzieli w tym zagrożenie, a samego odkrywcę nazywali kupcem śmierci. Nobel dowiedział się o tym w swoim nekrologu, który był pomyłką. Wówczas zmarł Ludwig Nobel - brat Alberta. Wpis ten zasmucił go bardzo i postanowił uczynić coś, co sprawiłoby, że ludzie zapamiętają go inaczej. 27 listopada 1895 roku w Paryżu podpisał testament, w którym większość swojego majątku (90%) zapisał na nagrodę, która jest przyznawana tym, którzy w poprzednim roku przynieśli największe korzyści ludzkości.

"(...) Co do mojego pozostałego nadającego się do upłynnienia majątku należy postąpić, jak następuje: kapitał, upłynniony przez egzekutora testamentu w pewnych papierach wartościowych, ma stanowić fundusz, z którego odsetki będą corocznie rozdzielone w formie nagród osobom, które w ubiegłym roku uczyniły najwięcej dla dobra ludzkości. Odsetki mają być podzielone na pięć jednakowych części, z których przypada: jedna część osobie, która dokonała najważniejszego odkrycia albo wynalazku na polu fizyki; część temu, kto zrobił najważniejsze odkrycie albo ulepszenie chemiczne; część temu, kto poczynił najważniejsze odkrycie w dziedzinie fizjologii albo medyc­yny; część twórcy najwybitniejszego dzieła literackiego o tendencji idealistycznej; część temu kto dokonał rzeczy najlepszej lub najwięcej przyczynił się do braterstwa pomiędzy narodami i znoszenia lub ograniczenia istniejących armii oraz do zwoływania i rozpowszechniania kongresów pokojowych."

Nagroda Nobla jest przyznawana od 1901 roku w rocznicę śmierci Alfreda Nobla (10 grudnia). Jest przydzielana w sześciu dziedzinach: fizyki, chemii, medycyny lub fizjologii, literatury, pokoju i ekonomii (szóstą ustanowił Sveriges Riksbank (szwedzki bank centralny) w 1968 roku ku pamięci fundatora Nagrody Nobla). Do tej pory to zacne uznanie nadano 962 osobom i 25 organizacjom. Polska może się pochwalić 8 noblistami:

- Maria Skłodowska-Curie - Fizyka, Chemia

- Henryk Sienkiewicz - Literatura

- Władysław Reymont - Literatura

- Czesław Miłosz - Literatura

- Lech Wałęsa - Pokojowa Nagroda

- Józef Rotblat - Pokojowa Nagroda

- Wisława Szymborska - Literatura

- Olga Tokarczuk - Literatura

"Mój dynamit lepiej przyczyni się do pokoju niż tysiąc światowych kongresów. ..."

"Jeśli mam tysiące pomysłów i choć jeden okazuje się dobry, jestem zadowolony."

Alfred Nobel